ฤาบริโภค "ความดี" กันจน "เสรีภาพ" ป่วยหนัก?
โดยสุรพศ ทวีศักดิ์
ผมมีความสงสัยว่า "ความดี" ที่พุทธศาสนาในบ้านเราสอนกันคืออะไรกันแน่?
เคยได้ยินพระที่มีชื่อเสียงบางท่านพูดทำนองว่า วัตถุมงคลต่างๆ จะดีหรือไม่ขึ้นอยู่กับว่าเราใช้อย่างไร ถ้าใช้เพื่อเป็น "สื่อ" หรือเป็นเครื่องมือให้คนมีศีลธรรมก็เป็นสิ่งที่ดี เช่นพระเจกิบางรูปเวลาแจกวัตถุมงคลจะสอนโยมว่า "มีพระห้อยคอแล้ว อย่าไปทำผิดทำชั่วกินเหล้าเมายา ผิดลูกผิดเมียชาวบ้านนะ ต้องถือศีล ไม่ทำชั่วทำบาปพระถึงจะขลัง"
ตามความหมายนี้วัตถุมงคลไม่ใช่ "สิ่งที่ดีในตัวเอง" (intrinsic good) แต่เป็นเพียง "สิ่งดีเครื่องมือ" (instrumental good) คือสิ่งที่เป็นเครื่องมือไปสู่สิ่งอื่น เช่นเป็นสื่อให้คนมีศีลธรรม ทว่าในทางตรงข้ามคนก็อาจใช้วัตถุมงคลไปสู่ความงมงายได้ ฉะนั้น "คุณค่าทางศีลธรรม" (moral value) ของวัตถุมงคลจึงวางอยู่ที่ "ผลลัพธ์" ที่เกิดจากการใช้วัตถุมงคล
แต่พอมาถึงเรื่อง "ความดี" หรือศีลธรรมที่พุทธบ้านเราสอนกัน ก็ดูเหมือนจะมีลักษณะเหมือนวัตถุมงคลอีก คือเป็น "เครื่องมือ" ไปสู่สิ่งอื่นๆ อีกเช่นกัน
ดังที่ผมเคยได้ยินพระบางรูปพูดว่า "เรื่องเลื่อนสมณศักดิ์อาตมาไม่ต้องไปดิ้นรนอะไรมาก คิดแบบสบายใจไม่ติดยึด เมื่อบุญมาถึงก็จะได้เอง" คำพูดเช่นนี้หมายความว่า "บุญ" หรือ "ความดี" เป็น "เครื่องมือ" ไปสู่สิ่งที่เราต้องการบางอย่าง เช่นสมณศักดิ์ เป็นต้น
เมื่อมองผ่านทัศนะดังกล่าวนี้จะเห็นภาพชัดขึ้นว่า คนเราแต่ละคนมีความต้องการไม่เหมือนกัน ฉะนั้น เวลาทำบุญด้วยการให้ทาน รักษาศีล เจริญภาวนา แต่ละคนจึงปรารถนาต่างกัน บางคนปรารถนาให้พ้นความซวยต่างๆ เช่น ให้พ้นสรรพทุกข์ สรรพโศก สรรพโรค สรรพภัย บางคนปรารถนาความร่ำรวยสุขสบายให้เงินทองไหลมาเทมา บางคนปรารถนายศศักดิ์ ปรารถนาทรัพย์สมบัติ บริวารสมบัติ สวรรค์ นิพพาน
นี่หมายความว่า คุณค่าของ "ความดี" วางอยู่บน "ผลลัพธ์ต่างๆ" ที่เราต้องการ เราไม่ได้ทำความดีเพราะเห็นว่ามันเป็นสิ่งที่ดีที่ต้องทำ หรือ "ทำความดีเพื่อความดี" (หรือ "ทำสิ่งที่ถูกต้องเพื่อรักษาความถูกต้อง" "ทำตามกฎเพื่อรักษากฎ") แต่เราทำเพราะเราต้องการ "ผลอย่างอื่น" ที่อยู่นอกเหนือจากตัวความดี เช่น สมณศักดิ์ เงินทอง ความสุขสบาย ฯลฯ
เมื่อยึดถือเช่นนี้ ถ้าในบางสถานการณ์หากเราสามารถจะได้มาซึ่ง "ผลอย่างอื่น" ที่เราต้องการโดยไม่จำเป็นต้องทำความดี ก็เท่ากับความดีนั้นกลายเป็น "เครื่องมือที่ไร้ค่า" ไป
(อ่านต่อ)
http://www.matichon.co.th/news_detail.php?newsid=1335006158&grpid=&catid=02&subcatid=0207
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น