รูปแบบของการเปลี่ยนผ่านรัฐธรรมนูญเผด็จการไปสู่ประชาธิปไตย
โดย ปิยบุตร แสงกนกกุล
ใน "La transition constitutionnelle en Grèce et en Espagne" (การเปลี่ยนผ่านรัฐธรรมนูญในกรีซและสเปน) วิทยานิพนธ์ปริญญาเอกของ Georges Kaminis เสนอต่อมหาวิทยาลัย Paris I เมื่อปี 1989 ได้สรุปและเสนอรูปแบบการเปลี่ยนผ่านรัฐธรรมนูญไว้ 3 รูปแบบ ดังนี้
1. การเปลี่ยนผ่านรัฐธรรมนูญโดยความยินยอมของเผด็จการ
เช่น ความพยายามของปาปาโดปูลอสในปี 1973 ในกรีซ แต่ไม่สำเร็จ, กษัตริย์ฆวน คาร์ลอส ของสเปนริเริ่มการยกเลิกระบอบฟรังโก้และเปลี่ยนผ่านเข้าสู่ประชาธิปไตยในปี 1976, เผด็จการทหารของตุรกี ทำรัฐธรรมนูญ 1982
2. การเปลี่ยนผ่านรัฐธรรมนูญโดยการทำลายรัฐธรรมนูญเผด็จการแบบค่อยเป็นค่อยไปโดยปริยาย
แบ่งเป็น
2.1. การทำลายรัฐธรรมนูญเผด็จการผ่านการใช้และการตีความของศาลและองค์กรตามรัฐธรรมนูญ ที่พยายามใช้และตีความให้บทบัญญัติในรัฐธรรมนูญเผด็จการสิ้นผลไปโดยปริยาย ทีละเรื่อง ทีละมาตรา
2.2. การทำลายรัฐธรรมนูญเผด็จการผ่านการแก้ไขรัฐธรรมนูญเผด็จการ โดยเข้าไปแก้บทบัญญัติสำคัญอันเป็น "แก่น" หรือ "หัวใจ" ของรัฐธรรมนูญเผด็จการ อาจเรียกได้ว่า แก้รัฐธรรมนูญที่ส่งผลทำลายรัฐธรรมนูญ
เช่น กฎหมายปฏิรูปการเมืองของสเปนในปี 1977 เปิดทางให้มีการทำรัฐธรรมนูญใหม่